سرویس‌ها؛ منبع درآمد جدید اپل

شیوع ویروس کرونا اپل را هم مانند بسیاری از شرکت‌های دیگر مجبور کرد تا رویداد سالانه‌اش را به‌صورت مجازی برگزار کند. در این رویداد که هفته گذشته و روز بیست و دوم ژوئن برگزار شد، دیگر خبری از تشویق‌های شرکت‌کنندگان برای سخنران‌ها نبود و در عوض تماشاچیان یک ویدئوی از پیش ضبط شده از سخنرانی تیم کوک مدیر اپل را دیدند که از نسخه جدید سیستم‌عامل آی‌فون، تراشه‌های جدید لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای رومیزی اپل و البته برنامه‌های این شرکت برای باز شدن قفل در بعضی خودروهای بی‌ام‌و به‌وسیله آی‌فون خبر داد.

درست یک هفته پیش از برگزاری کنفرانس توسعه‌دهندگان اپل، اتحادیه اروپا از بررسی موارد مربوط به نقض قوانین ضدانحصارطلبی در اپ‌استور این شرکت خبر داد. این موضوع در مقابل، باعث شدت گرفتن نارضایتی توسعه‌دهندگان نرم‌افزارهای اپل و ظاهرا آن دسته‌ای شد که در رویداد سالانه WWDC اپل شرکت می‌کنند. تحقیقات اتحادیه اروپا به‌دنبال شکایت‌های مطرح شده از سوی شرکت سوئدی پخش آنلاین موسیقی Spotify، شرکت تولیدکننده دستگاه‌های ردگیری Tile و شرکت سازنده کتابخوان‌های الکترونیکی Kobo، انجام می‌شود. این شرکت‌ها به قوانینی معترض بودند که توسعه‌دهندگان اپلیکیشن برای دستگاه‌های اپل را مجبور می‌کرد تا از سیستم خود اپل برای مدیریت خریدهای درون‌برنامه‌ای استفاده کنند. ۳۰ درصد از هر کدام از این تراکنش‌ها به اپل تعلق می‌گیرد. این قوانین همزمان توانایی اپل برای راهنمایی کاربران به دیگر گزینه‌های پرداخت مانند وب‌سایت‌ها را هم محدود می‌کند. از آنجا که اپ‌استور تنها راه فروش نرم‌افزار به کاربران آی‌فون است، این شرکت‌ها مدعی هستند که قوانین اپل باعث سوءاستفاده از کنترلش بر این پلت‌فرم می‌شود.

این مخالفت‌ها حتی از این شرکت‌هایی که به‌صورت رسمی شکایت کرده‌اند، هم فراتر رفته است. درست پیش از برگزاری WWDC، شرکت Basecamp که تولیدکننده اپلیکیشن ایمیل Hey است، به همین دلیل با اپل درگیر شد. مدیران این شرکت معتقدند که برداشتن سهم ۳۰ درصدی اپل از بعضی تراکنش‌های اپ‌استور ناعادلانه است، درحالی‌که اپلیکیشن‌های تاکسی آنلاین مانند اوبر مجبور به پرداخت این مبلغ به اپل نیستند. توسعه‌دهندگان دیگر به خاطر نگرانی از انتقام و اقدامات تلافی‌جویانه اپل، به‌صورت پنهانی اعتراض و شکایت کرده‌اند. اپل اما این ادعاها را رد کرده و حتی به بعضی از‌ آنها امتیازهایی مانند کاهش محدودیت‌ها روی مرورگرهای وب‌اپل، اپلیکیشن‌های پخش موسیقی آنلاین و دیگر نرم‌افزارها داده و این اجازه را هم به توسعه‌دهندگان داده است تا در زمانی که گفته می‌شود محصولات‌شان قوانین اپ‌استور را نقض کرده‌اند، امکان شکایت داشته باشند.

با این همه اما مشکلات قانونی اپل تنها به سیستم‌های پرداخت این شرکت و اختلافات با اتحادیه اروپا محدود نمی‌شود. در کنار دریافت ۳۰ درصد از مبلغ هر تراکنش مربوط به خرید درون‌برنامه‌ای، این شرکت همچنین ۳۰ درصد از فروش هر اپلیکیشن در اپ‌استور را برمی‌دارد. ادعای دادگاهی در آمریکا مبنی بر اینکه انحصار اپ‌استور باعث افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان شده است، منجر به چراغ سبزی شد که سال گذشته دادگاه عالی این کشور را وارد عمل کند.

شواهد نشان می‌دهند به‌طور کلی در صنعت تکنولوژی به تدریج شرایط کار در جغرافیای دو طرف اقیانوس اطلس سخت‌تر می‌شود. گوگل، فیس‌بوک و آمازون هم با موارد بررسی و تحقیقاتی مشابهی مواجه شده‌اند. روز هجدهم ژوئن «برد اسمیت» رئیس هیات مدیره مایکروسافت که در یک مورد مهم مربوط به نقض قوانین ضدانحصارطلبی در سال ۲۰۰۱ شکست خورد، به اعمال کنترل اپل و گوگل بر بازار موبایل‌های هوشمند بیش از اعمال چنین کنترلی از طرف مایکروسافت بر بازار کامپیوترهای شخصی اشاره کرد.

تیم کوک و ساندار پیچای- مدیر شرکت مادر گوگل یعنی آلفابت- ممکن است دیدگاه متفاوتی داشته باشند، چون هرکدام از آنها می‌توانند ادعا کنند که باید به رقابت با یکدیگر ادامه بدهند. درست به همین دلیل هم هست که ممکن است اپل وسوسه بشود تا با اعمال فشار نهادهای قانون‌گذار، توسعه‌دهندگانش را هم تحت فشار بگذارد. این درحالی است که بازار گوشی‌های آی‌فون که مهم‌ترین منبع درآمد اپل به حساب می‌آیند، در ماه‌های اخیر راکد بوده است و کاربران کمتر به فکر جایگزین کردن گوشی‌های قدیمی خود با آی‌فون‌های جدید می‌افتند. این درحالی است که براساس بررسی‌های آماری انجام شده توسط شرکت Neil Cybart، از سال ۲۰۱۶ تعداد افرادی که برای اولین بار آی‌فون می‌خرند هم تا ۶۳ درصد کاهش پیدا کرده است. با این اوصاف کارشناسان انتظار دارند که اپل مدل درآمدی خودش را از فروش گوشی‌های هوشمند آی‌فون تغییر داده و روی درآمدزایی از سرویس‌ها متمرکز شود.